Konferenca mbi piraterinë – Panairi i Librit 2013

Në njëzetë vitet e fundit në Shqipëri ka ndodhur një revolucion i vërtet në fushën e librit në përgjithësi dhe atij artistik në vecanti dhe kjo mendoj unë është një prej arritjeve më të jashtëzakonshme që ne kemi fituar në demokracinë tonë.

MIJËRA E MIJËRA TITUJ QË JANË BOTUAR E BOTOHEN E BËJNË KËTË DUKURI KULTURORE UNIKE NË EUROPË, PASI ASKUND TJETËR NUK VËRSHUAN BOTIMET ME KËTË ETJE SI NË SHQIPËRI, SEPSE ASKUSH TJETËR NUK U PRIVUA MË RËNDË NGA LIBRI SESA LEXUESI SHQIPTAR.

NDAJ KJO MERITË E JASHTËZAKONSHME E BOTUESVE DHE SIDOMOS E LEXUESIT TE MREKULLUESHME SHQIPTAR DUHET PERMENDUR E PERMENDUR PA RRESHTUR, SEPSE SA MË TË NDËRGJEGJËSUAR TË JEMI PËR ATO QË KEMI ARRIUR, AQ MË TË PËRGJEGJSHËM BËHEMI PËR SFIDAT QË NA REZERVON E TASHMJA DHE E ARDHMJA E LIBRIT SHQIP.

FALË MAGJISË SË TIJ EDUKUESE DHE SHPIRTËRORE NE TASHMË KEMI NJË BREZ ARTISTËSH, SHKRIMTARËSH, PËRKTHYESISH, EDITORËSH, REDAKTORËSH, DIKU DIKU EDHE BOTUESISH, QË ME PUNËN DHE VOKACIONIN E TYRE E KANË AFRUAR SHQIPËRINË DHE SHQIPTARËT GJITHMONË E MË AFËR VLERAVE EVROPIANE KULTURORE, DUKE KRIJUAR KËSHTU NJË LEXUES BASHKËKOHOR KREJT JO INFERIOR NDAJ CDO LEXUESI TJETER KUDO NË EVROPE E ME GJERE.

Dhe kjo, duhet theksuar perseri, eshte nje arritje që duhet ta mbrojmë dhe ta fuqizojmë edhe për më tej, pasi bashkëkohësia, apo e ashtuquajtura modernja, duhet fituar nga secili prej nesh, pasi kjo është shenjë progresi e mendimit, emocionit, vizionit për një njeri apo popull.

SIGURISHT NE SOT JETOJMË TË PASHKËPUTUR NGA NJË EPOKË KU LIBRI PAVARËSISHT PRANISË SË TIJ TË GJITHPUSHTETSHME, KA FILLUAR TË HUMBASË TERRENIN E VET TË PËRHERSHËM DUKE I LËNË NGA PAK VENDIN EDHE FORMAVE TË TJERA TEKNOLOGJIKE.

PRA DUKURIA E LEXIMIT ËSHTË NË PRAG, APO MË MIRË AKOMA, SAPO E KA KALUAR PRAGUN E NJË REVOLUCIONI TEKNOLOGJIK, KU LETRA KAQ E DASHUR PËR MILIONA LEXUES ANË E KËND, PO KONKURROHET NGA EKRANE DUKE SFIDUAR KËSHTU LEXUESIN DHE NË FUND TË FUNDIT LIBRIN. E NË KËTË KUPTIM KJO DUKURI QË TASHMË KA ZËNË RRËNJË EDHE NË SHQIPËRI KA ROLIN E VET TË PADISKUTUESHËM NË RËNIEN E TITUJVE APO TIRAZHEVE, POR JO TË LEXUESHMËRISË NË PËRGJITHËSI.

SITUATA EKONOMIKE E VITEVE TË FUNDIT, PAVARËSISHT QË KURRË NUK U PRANUA ME ZË TË LARTË, DËMTOI JO VETËM XHEPAT E SHQIPËTARËVE, POR EDHE BIBLIOTEKAT SHTËPIAKE TË CDO SHQIPËTARI, QË RESHTI MË PAK LIBRA, QË VARI MË PAK PIKTURA NË MURE ETJ PASOJA TË NGJASHME.

PAS KËSAJ ARSYEJE VIJNË EDHE ARSYE TË TJERA QË LUAJNË ROLIN E TYRE NEGATIV NË SHËNDETIN E LIBRIT ARTISTIK NË SHQIPËRI: CMIMET RELATIVISHT TË LARTA ( APO CMIMET MBULUAR NGA CMIMET) KRAHASIMISHT ME MIRËQENIEN E LEXUESIT TË VËRTET DHE AKTIV (LEXUESI I SHTRESËS SË MESME), KA ROLIN E VET NEGATIV, PËRKTHIMET E DOBËTA, ZHGËNJIMET NGA SHTËPITË BOTUESE QË RENDIN PAS KOLANAVE TËRËSISHT KOMERCIALE APO JOLETRARE, DËMTOJNË DUKSHËM SHËNDETIN E LIBRIT ARTISTIK, MOSVËNIA NË QENDËR TË VËMENDJES E AUTORIT/PËRKTHYESIT DHE ZËVENDËSIMI I ROLIT TË TYRE PUBLIK DHE OPINIONBËRËS NGA ANA E BOTUESIT (SHPESH KREJT AMATOR DHE JO PROFESIONAL) ËSHTË NJË TJETËR DËM QË I SHKAKTOHET SHËNDETIT TË LIBRIT, SHKËPUTJA NGA LEXUESI I RI, MOSEDUKIMI APO MË MIRË AKOMA KEQEDUKIMI I TË RINJVE MË SHIJEN MEDIOKRE APO MESATARE I BËN ATA BLERËS JO POTENCIALË TË LIBRIT ARTISTIK TË MIRËFILLTË DHE KJO NDIKON NË SHËNDETIN E LIBRIT, MUNGESA E THEKSUAR E PERIODIKËVE LETRARË, E NJE KLIME TË QARTË KULTURORE DHE ARTISTIKE, MUNGESA E SUPLEMENTEVE TË VËRTETA DHE TË PËRGJEGJSHME LETRARE DHE KRITIKE, ËSHTË NJË TJETËR DËM QË I SHKAKTOHET LIBRIT, MUNGESA E CMIMEVE TË SHUMTA, TË SHUMËLLOJTA LETRARE, MOSPËRSHTATJA ME FORMAT E REJA LEXIMORE, QË PËRPAROJNË GATI CDO DITË, ËSHTË NJË TJERË DËM QË I SHKAKTOHET LIBRIT, MUNGESA E PROMOVIMEVE TË LIBRAVE DHE AUTORËVE DHE LËNIA E TYRE NJË HERË NË VIT PARA LEXUESVE MË SHUMË I MISTIFIKON AUTORËT SESA I BËN ATA TË PREKSHËM, TË GJALLË PËR LEXUESIT SHTUAR DHE APATITË E BIBLIOTEKAVE DHE LIBRARIVE KUDO KU JANË QË ENDE NUK I KANË HAPUR DYERT NDAJ SHKRIMTARËVE DHE PËRKTHYESVE, JANË TË TJERA SHKAQE QË E DËMTOJNË SHËNDETIN E LIBRIT

DHE SIGURISHT QË VIJMË EDHE TE ARSYET PËRSE JEMI MBLEDHUR SOT KËTU, NË KËTË PANAIR, DUKURIA E PIRATERISË DHE INFORMALITETIT QË HASET SHPESH NË TREGUN E LIBRIT SHQIP. SIGURISHT QË KA BOTIME INFORMALE TË CILAT JASHTË CDO KRITERI TË BOTUESIT BASHKËKOHOR, BOTOHET PA TË DREJTA AUTORI, PA PËRMBUSHUR EDHE ASPEKTET TË TJERA PROFESIONALE DHE ETIKE TË LIBRIT DUKE ZËNË MADJE RRËNJË NË TREGUN E LIBRIT SIGURISHT NË KURRIZ APO DËM TË BOTUESVE TË VËRTETË DHE TË NDERSHËM QË PUNOJNË CDO DITË T’IA RRISIN PRESTIGJIN LIBRIT SHQIP DHE LEXUESIT SHQIPËTAR.

UNE VETE, DHE PA DYSHIM MINISTRIA,  TE SHQETËSUAR NGA KËTO DUKURI NEGATIVE E QË PENGOJNË SERIOZISHT ECURINË NORMALE LIBRIT, PO MENDON MENYRËN SESI DO TË NDËRHYJË PËR T’I DHËNË NJË NDIHMË TË VËRTET LIBRIT, LEXUESVE,KRIJUESVE DHE BOTUESVE.

NJË AMENDIM I MUNDSHËM I LIGJIT TË LIBRIT KU TË EVIDENTOHEN KËTO SHQETËSIME, NJË SHTIM I KONSIDERUESHËM I PARTNERITETIT ME SHËRBIMET TATIMORE NDAJ SHKELËSVE TË TË DREJTAVE TË AUTORIT, APO ATYRE BOTUESVE QË JANË TË PALICENSUARAR, APO NDËRGJEGJËSIMIN QYTETAR PËR T’I REFUZUAR BOTIME TË TILLA.

ZYRA E TË DREJTAVE TË AUTORIT, DUHET TË RISTRUKTUROHET E TË LUAJË NJË ROL JURIDIK QË SOT NUK PO E REALIZON, DUKE KTHYER INSPEKTORËT NË KOMISIONERË TË ZBATUESHMËRISË SË LIGJIT TË TË DREJTAVE TË AUTORIT,  KËTU KEMI MENDUAR TË FORCOJMË BASHKËPUNIMIN ME PREFEKTURAT, POR EDHE BASHKËPUNIMI ME BIBLIOTEKËN KOMBËTARE DHE BIBLIOTEKAT VENDORE PER TË MOS U BËRË VEND KËTYRE BOTIMEVE. BASHKËPUNIMI EDHE NË KETO NIVELE DHE NË KËTË TEMË DO TË JETE PARALEL EDHE ME BOTIMET ME KOSOVËN, DUKE KËRKUAR TA SHOHIM LIBRIN SI NJË VLERË QË QARKULLON MË SHPEJT DHE NË RESPEKT TË PLOTË TË TË DREJTAVE TË PRONËSISË INTELEKTUALE.